Prawo administracyjne

Kto zajmie się maluchem, gdy mama wróci do pracy

Szczegółowej regulacji doczekała się kwestia organizowania opieki dzieciom, które nie ukończyły trzech lat. Do tej pory rodzice mieli albo możliwość oddania swojej pociechy do żłobka, albo zorganizowania na własną rękę niani. Można było również skorzystać z opieki zorganizowanej dla większej grupy dzieci, zarejestrowanej jako działalność gospodarcza.

Niestety żłobków jest coraz mniej, a na zorganizowanie innej formy opieki dla malucha wielu rodziców po prostu nie stać. Wychodząc naprzeciw ich potrzebom, nowa ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 uregulowała nie tylko kwestie organizacji opieki, ale również standardy świadczonych usług, kwalifikacje osób sprawujących opiekę, jak również zasady finansowania takiej opieki.

Obecnie opieka nad maluchami do 3 roku życia będzie mogła być zorganizowana w formie żłobka, klubu dziecięcego lub będzie mogła być sprawowana przez dziennego opiekuna lub nianię. Do tej pory żłobki zaliczane były do zakładów opieki zdrowotnej. Obecnie będą to placówki tworzone i prowadzone przez gminy w formie gminnych jednostek budżetowych (gmina będzie mogła zlecić prowadzenie placówki podmiotowi zewnętrznemu), osoby fizyczne lub osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Na podobnej zasadzie tworzone będą kluby dziecięce.

Podstawowy urlop macierzyński, czy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, trwa 20 tygodni. Po tym czasie będzie możliwe skorzystanie z opieki oferowanej przez żłobki. Placówki te mogą bowiem przyjmować maluchy od 20 tygodnia życia. Znacznie później będzie można oddać dziecko pod opiekę klubu dziecięcego, który będzie mógł przyjmować dopiero dzieci roczne.

Godziny pracy żłobków i klubów dziecięcych mają być bardziej elastyczne; ustalane będą w regulaminie, w oparciu o opinie rodziców. Godziny pozostawania dziecka w żłobku będą ustalane indywidualnie dla każdego podopiecznego w umowie zawieranej pomiędzy placówką a rodzicami (opiekunami). Możliwe będzie więc dopasowanie godzin pobytu dziecka do czasu pracy rodziców. Co jednak istotne, w żłobku dziecko będzie mogło przebywać maksymalnie przez 10 godzin dziennie; w szczególnie uzasadnionych przypadkach, na wniosek rodzica i za dodatkową opłatą, wymiar opieki będzie można wydłużyć. Ponadto żłobek ma obowiązek zapewnić dziecku wyżywienie.

W klubie dziecięcym dzieci będą mogły przebywać do 5 godzin dziennie. Placówka taka ma obowiązek zapewnienia dziecku higienicznych warunków spożywania posiłków, które jednak będą zapewniane albo we własnym zakresie przez rodziców, albo dostarczane przez firmę cateringową.

Pobyt dziecka w żłobku lub w klubie dziecięcym będzie odpłatny. Wysokość opłat ustali podmiot, który daną placówkę utworzył.

Alternatywą dla żłobka będzie opiekun dzienny  osoba fizyczna zatrudniona przez gminę na podstawie umowy o świadczenie usług. Dzienni opiekunowie wybierani będą w drodze otwartego konkursu ofert przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, którzy będą prowadzić wykaz takich osób. Dzienny opiekun będzie mógł zajmować się dzieckiem od 20 tygodnia życia. Maksymalnie będzie mógł przyjąć 5 dzieci. Jeżeli jednak przynajmniej jedno z nich będzie miało mniej niż rok, będzie niepełnosprawne lub będzie wymagało szczególnej opieki  liczba podopiecznych nie będzie mogła być większa niż 3 dzieci. Do zadań opiekuna dziennego w szczególności będzie należało zapewnienie dziecku opieki w warunkach bytowych zbliżonych do warunków domowych, zagwarantowanie mu właściwej opieki pielęgnacyjnej i edukacyjnej, prowadzenie zajęć opiekuńczo-wychowawczych i edukacyjnych. Opieka sprawowana będzie w domu, mieszkaniu lub innym lokalu, do którego opiekun będzie posiadał tytuł prawny. Gmina, w miarę możliwości, będzie mogła pomóc w odpowiednim wyposażeniu pomieszczenia; będzie również mogła udostępnić lokal będący w jej posiadaniu.

Przepisy wprowadziły obowiązek ubezpieczenia dziennych opiekunów od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy sprawowaniu opieki. Składki na ubezpieczenie będzie opłacał i finansował wójt, burmistrz lub prezydent miasta. On też będzie odprowadzał za dziennego opiekuna składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz zdrowotne.

Za pobyt i wyżywienie dziecka u dziennego opiekuna opłaty ponosić będą rodzice, jednak maksymalną wysokość opłaty za pobyt oraz za wyżywienie ustalać będzie rada gminy w drodze uchwały. Wysokość wynagrodzenia takiego określona zostanie w umowie zawartej z gminą. Nie oznacza to jednak swobody w kreowaniu wysokości wynagrodzenia, gdyż i w tym wypadku o maksymalnej kwocie oraz zasadach jego ustalania decydować będzie rada gminy w stosownej uchwale.

Kolejnym sposobem na zorganizowanie opieki 20-tygodniowemu dziecku będzie zatrudnienie niani poprzez zawarcie pomiędzy nią a rodzicami pisemnej umowy uaktywniającej. Do umowy tej zastosowanie znajdować będą przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecania. Należy w niej określić m.in. czas i miejsce sprawowania opieki, liczbę dzieci powierzonych opiece, obowiązki niani, wysokość jej wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty. Istotną informacją dla rodziców, którzy zdecydują się na taką formę opieki, jest to, że w przypadku, gdy niania otrzymywać będzie pensję w kwocie wyższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, to oni będą w odpowiednim zakresie płatnikami składek. Zobowiązani bowiem będą do opłacania za nianię od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki nad kwotą minimalnego wynagrodzenia składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wpadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne. To rodzice będą również ponosić koszty ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niania zdecyduje się na przystąpienie do niego. Z kolei ZUS będzie opłacał składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, jeżeli:
•    niania została przez rodzica zgłoszona do tych ubezpieczeń,
•    oboje rodzice (lub rodzic samotnie wychowujący dziecko) będą pracować (w przypadku utraty pracy lub zaprzestania prowadzenia działalności składki opłacane będą przez ZUS jeszcze przez 3 miesiące od tego zdarzenia, chyba że umowa uaktywniająca zostanie rozwiązana) oraz
•    dziecko nie zostało umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym oraz nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.

Do obowiązków rodzica będzie również należało informowanie ZUS o każdej zmianie mającej wpływ na opłacanie składek.

Działające obecnie żłobki z dniem wejścia w życie omawianej ustawy, tzn. z dniem 4 kwietnia 2011 r., zostają przekształcone z mocy prawa w żłobki, o których mowa powyżej. Z kolei podmioty prowadzące do tej pory działalność gospodarczą polegającą na sprawowaniu opieki nad dziećmi mogą prowadzić tę działalność na podstawie dotychczasowych przepisów, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat, czyli do dnia 4 kwietnia 2014 r. Po tym czasie będą mogły prowadzić żłobek lub klub dziecięcy, jeżeli spełnią warunki określone w omawianej ustawie.

Przepisy dotyczące zatrudniania niani zaczną obowiązywać od dnia 1 października 2011 r.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3  Dz. U. Nr 45, poz. 235.