Prawo administracyjne

Pacjent ma prawo do kontaku z bliskimi

W czasie pobytu w szpitalu, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie rehabilitacji leczniczej, ośrodku leczenia odwykowego, hospicjum czy sanatorium pacjent ma prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, w tym prawo do kontaktu z innymi osobami.

Wskazane uprawnienia mają zapewnić, aby pacjent - w trakcie pobytu w szpitalu czy też w innej placówce zapewniającej stacjonarne i całodobowe świadczenia opiekuńcze, pielęgnacyjne, paliatywne, hospicyjne, świadczenia z zakresu opieki długoterminowej, rehabilitacji leczniczej, leczenia uzależnień, psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz lecznictwa uzdrowiskowego - nie czuł się odizolowany od świata zewnętrznego oraz od codziennych (rodzinnych i zawodowych) spraw dotychczasowego życia.

Przepisy gwarantują prawo do kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z innymi osobami. Należy przy tym zaznaczyć, że pacjent - wedle swojego uznania - może z tego uprawnienia skorzystać lub nie. Istotne jest, aby instytucja, w której przebywa, stworzyła mu warunki do jego realizacji.

Prawo do kontaktów osobistych z osobami z zewnątrz nie oznacza, że placówka, w której pacjent przebywa, musi godzić się na odwiedziny rozmaitych osób o najróżniejszych porach. Wizyty powinny odbywać się bowiem z poszanowaniem praw innych podopiecznych (w tym prawa do intymności oraz ciszy i spokoju) oraz nie powinny kolidować z normalną pracą placówki oraz utrudniać udzielania przez nią świadczeń zdrowotnych. W wyjątkowych sytuacjach pacjent ma jednak prawo oczekiwać, że obecność osoby bliskiej będzie możliwa i dopuszczalna.

Placówka udzielająca stacjonarnie i całodobowo świadczeń zdrowotnych musi stworzyć pacjentom warunki do przyjmowania odwiedzin bez konieczności opuszczania terenu placówki. Pacjent powinien mieć również możliwość przeprowadzenia rozmowy z gościem bez udziału osób postronnych.

Prawo do kontaktu telefonicznego oznacza nie tylko konieczność zaakceptowania przez personel korzystania przez pacjenta z własnego telefonu, ale również wiąże się z obowiązkiem zapewnienia na terenie placówki ogólnodostępnego aparatu telefonicznego. W wyjątkowych sytuacjach pacjent powinien mieć także możliwość skorzystania z linii telefonicznej podmiotu.

Pacjentowi należy również umożliwić wysyłanie i otrzymywania korespondencji (listów, paczek). Jeżeli pacjent nie może samodzielnie wykonać związanych z tym czynności, personel placówki powinien udzielić mu stosownej pomocy. W literaturze podnosi się ponadto, że z uwagi na osiągnięcia techniki uzasadnione jest oczekiwanie przez pacjentów, iż zostanie im umożliwiony dostęp do Internetu.

Omawiane uprawnienie może zostać ograniczone przez kierownika placówki lub upoważnionego przez niego lekarza w przypadku zagrożenia epidemicznego, z uwagi na bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów, a także ze względu na możliwości organizacyjne podmiotu. Niestety przepis zezwalający na ograniczenie prawa pacjentów do kontaktów - choć zrozumiały i niewątpliwie potrzebny - stwarza jednocześnie zagrożenie zbyt szerokiego i nieuzasadnionego korzystania z tej możliwości. W obecnym stanie prawnym nie ma żadnych dodatkowych uprawnień czy gwarancji dla szczególnych grup pacjentów, jakimi są przykładowo dzieci czy osoby ciężko chore lub w stanach terminalnych.
 
Co istotne, koszty związane z realizacją omówionych uprawnień obciążają pacjenta. Oznacza to, że opłaty za rozmowy telefoniczne, znaczek pocztowy czy dostęp do Internetu musi ponieść sam pacjent. Podmiot leczniczy ma jedynie stworzyć warunki do realizacji tych praw. Należy jednak zaznaczyć, że chodzi o rzeczywiste koszty, czyli faktycznie poniesione przez pacjenta przy korzystaniu z uprawnienia. Placówka nie ma zatem prawa żądać od pacjenta opłaty za to, że być może będzie chciał on przeprowadzić rozmowę telefoniczną z aparatu należącego do podmiotu, wysłać przesyłkę czy też skorzystać z Internetu.

Wysokość opłat rekompensujących koszty zapewnienia pacjentom kontaktów telefonicznych czy korespondencyjnych ustalana jest przez kierownika placówki.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 159 z późn. zm.;
2. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej - Dz. U. Nr 112, poz. 654 z późn. zm.