Prawo administracyjne

Świadczenie alimentacyjne

Jeżeli osoba zobowiązana na podstawie tytułu wykonawczego do płacenia alimentów nie wywiązuje się ze swoich obowiązków, zaś wszczęta przeciwko niej egzekucja jest bezskuteczna, osoba uprawniona do pobierania alimentów może złożyć wniosek o podjęcie działań wobec takiego dłużnika alimentacyjnego.
Jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza 725 zł, uprawniony do alimentów może złożyć w urzędzie gminy lub miasta, właściwym ze względu na jego miejsce zamieszkania, wniosek o przyznanie świadczenia alimentacyjnego. Fundusz alimentacyjny ma za zadanie wspierać osoby uprawnione do alimentów środkami finansowymi z budżetu państwa. Świadczenia z funduszu, przy spełnieniu kryterium dochodowego, przysługują osobie uprawnionej:
•    do ukończenia przez nią 18 roku życia albo
•    do ukończenia przez  nią 25 roku życia, w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej, albo
•    bezterminowo, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów wyłącza jednak z kręgu uprawnionych osoby, które:
•    zostały umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej;
•    są pełnoletnie i posiadają własne dziecko;
•    zawarły związek małżeński.
Tym samym osoby pełnoletnie, uczące się w szkole lub w szkole wyższej przez fakt posiadania dziecka zostały pozbawione prawa do pobierania świadczeń alimentacyjnych z funduszu. W wyroku z dnia 23 listopada 2010 r. (sygn. akt K 5/10) Trybunał Konstytucyjny uznał, że takie wyłączenie narusza zasadę równości wobec prawa oraz jest niezgodne z zasadami sprawiedliwości społecznej
Sędziowie podkreślili, że co do zasady świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują dziecku, czyli osobie niepełnoletniej. Ustawa wyjątkowo rozszerza krąg uprawnionych o osoby starsze, które bądź uczą się, bądź są niepełnosprawne w stopniu znacznym. Poprzez stworzenie przesłanki negatywnej (niweczącej prawo do pobierania świadczenia) w postaci posiadania własnego dziecka ustawodawca zróżnicował, zdaniem Trybunału prawa osób legitymujących się tą samą przesłanką pozytywną w postaci kontynuacji nauki po uzyskaniu pełnoletniości. W obecnym stanie prawnym zróżnicowane są zatem uprawnienia osób pełnoletnich, uczących się w szkole lub w szkole wyższej, nieposiadających potomstwa oraz osób pełnoletnich, uczących się, wychowujących jednak własne dziecko. Należący do pierwszej grupy mają prawo do pobierania świadczenia z funduszu alimentacyjnego, zaś ci należący do drugiej grypy są tego prawa pozbawieni.
Tymczasem, jak zauważył Trybunał: „podmioty podobne charakteryzujące się wspólną cechą relewantną (istotną) mają być traktowane według jednakowej miary, bez zróżnicowań faworyzujących i dyskryminujących. Nierówne potraktowanie podmiotów podobnych  oznacza, że doszło do zróżnicowania, czyli odstępstwa od zasady równości”. Co prawda nie każde zróżnicowanie jest dyskryminacją, jednak w omawianym wypadku jest ono nieuzasadnione, nie pozostaje bowiem w związku z celem świadczenia alimentacyjnego, jakim jest pomoc państwa osobom pełnoletnim w zdobyciu wykształcenia, w sytuacji gdy pomocy tej bezskutecznie oczekują od rodziców.
Zakwestionowany przepis straci moc z chwilą ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Od tej chwili osoby pełnoletnie uczące się, które jednak nie ukończyły jeszcze 25 lat, będą miały prawo ubiegać się o świadczenia z funduszu alimentacyjnego niezależnie od tego, czy posiadają własne dziecko.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów – tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7 z późn. zm.