Prawo administracyjne

Zasady organizowania zgromadzeń

Jeszcze przed tegorocznym Świętem Niepodległości zmianie ulegnie ustawa  Prawo o zgromadzeniach. Zmiany mają ułatwić organom władzy publicznej zapewnienie porządku publicznego, w tym nie tylko ochronę osób biorących udział w zgromadzeniu, ale również osób trzecich oraz mienia.

Do tej pory organizator zgromadzenia publicznego miał obowiązek zawiadomić organ gminy (postępowanie w sprawach dotyczących zgromadzeń należy bowiem do zadań zleconych organów gminy) o zamiarze zorganizowania zgromadzeniu najpóźniej na 3 dni naprzód. Znowelizowane przepisy wymagają, aby zawiadomienie takie dotarło do właściwego organu nie później niż na 3 dni robocze przed planowaną datą. Najwcześniej o zgromadzeniu można poinformować organ 30 dni naprzód.

Uregulowana została między innymi sytuacja, w której w tym samym czasie oraz w miejscach lub na trasach przejścia, które są tożsame lub częściowo się pokrywają, zostają zaplanowane co najmniej dwa zgromadzenia. Zgodnie z nowymi przepisami jednoczesne zorganizowanie w bezpośrednim sąsiedztwie kilku zgromadzeń jest dopuszczalne wyłącznie wówczas, gdy możliwe jest ich oddzielenie lub odbycie w taki sposób, aby ich przebieg nie zagrażał życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach. W przeciwnym razie organ gminy ma obowiązek niezwłocznie wezwać organizatora zgromadzenia zgłoszonego później do dokonania zmiany czasu lub miejsca zgromadzenia albo trasy przejścia uczestników (w wezwaniu takim organ gminy informuje o czasie i miejscu przejścia zgromadzenia/zgromadzeń zgłoszonych wcześniej). Organizator musi dokonać stosownych zmian i zawiadomić o nich organ w taki sposób, aby informacja dotarła nie później niż na 2 dni przed datą zgromadzenia. W przeciwnym razie organ będzie miał prawo zakazać zgromadzenia zgłoszonego później.

Pewnym modyfikacjom ulegnie procedura wydawania decyzji o zakazie zgromadzenia publicznego. Według nowych zasad decyzję taką doręcza się organizatorowi na piśmie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej w terminie 3 dni od dnia dokonania zawiadomienia, nie później jednak niż na 24 godziny przed datą zgromadzenia; jednocześnie kopię tej decyzji wraz z aktami sprawy otrzymuje wojewoda, do którego w ciągu 24 godzin od otrzymania decyzji można wnieść bezpośrednio odwołanie. Wojewoda musi rozpatrzyć odwołanie w ciągu kolejnych 24 godzin i doręczyć organizatorowi niezwłocznie decyzję na piśmie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Za zgodny z przepisami prawa przebieg zgromadzenia oraz za przeprowadzenie zgromadzenia w taki sposób, aby nie doszło do powstania szkód z winy jego uczestników, odpowiedzialny jest przewodniczący zgromadzenia. Co do zasady powinien nim być organizator zgromadzenia, jednak na pełnienie tej funkcji może zgodzić się również inna osoba. W takim wypadku jej pisemną zgodę należy dołączyć do zawiadomienia o zgromadzeniu. W samym zawiadomieniu w każdym wypadku trzeba podać dane osobowe przewodniczącego zgromadzenia oraz dołączyć do zawiadomienia jego zdjęcie.

Przewodniczący musi w trakcie trwania zgromadzenia wyróżniać się spośród innych uczestników  przepisy wymagają, aby posiadał specjalny identyfikator wydany przez organ gminy.

Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami w sytuacji, gdy przewidywana liczba uczestników zgromadzenia będzie większa niż 500 lub jeżeli będzie istniało niebezpieczeństwo naruszenia porządku publicznego w trakcie trwania zgromadzenia, organ gminy będzie musiał oddelegować tam swoich przedstawicieli. Przedstawiciele tacy mają prawo rozwiązać zgromadzenie, jeżeli jego przebieg zagraża życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach lub gdy narusza przepisy prawa, przy czym:
• uczestnicy zgromadzenia zostali trzykrotnie ostrzeżeni o możliwości jego rozwiązania i ostrzeżenie to nie przyniosło oczekiwanych rezultatów,
• przewodniczący, uprzedzony o konieczności rozwiązania zgromadzenia, nie chce tego uczynić osobiście.

Rozwiązanie takie następuje przez wydanie decyzji ustnej, która podlega natychmiastowemu wykonaniu; decyzję przedstawiciel organu gminu musi niezwłocznie ogłosić przewodniczącemu, a w przypadku braku możliwości skontaktowania się z nim  uczestnikom zgromadzenia. Następnie decyzja w ciągu 72 godzin musi być doręczona na piśmie organizatorowi. Zarówno ten ostatni, jak i każdy uczestnik zgromadzenia jest uprawniony do odwołania się od decyzji w terminie 3 dni od dnia rozwiązania zgromadzenia.

Przewodniczący ma obowiązek i zarazem prawo żądać od osoby, która swoim zachowaniem narusza przepisy albo uniemożliwia lub usiłuje udaremnić zgromadzenie, opuszczenia zgromadzenia. Jeżeli osoba taka nie podporządkuje się poleceniu, przewodniczący musi zwrócić się o pomoc do Policji lub Straży Miejskiej. Ponadto przewodniczący ma obowiązek rozwiązać zgromadzenie, jeżeli jego uczestnicy nie podporządkowują się jego zarządzeniom lub gdy przebieg zgromadzenia sprzeciwia się przepisom prawa lub je narusza.

Przewodniczący, który nie wywiązuje się ze wskazanych powyżej obowiązków, może zostać ukarany karą grzywny. Taka sama kara może zostać orzeczona wobec osób, które nie wykonują zgłoszonego przez przewodniczącego żądania opuszczenia zgromadzenia bądź nie podporządkowują się jego zarządzeniom.

Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 5 lipca 1990 r.  Prawo o zgromadzeniach  Dz. U. Nr 51, poz. 297 z późn. zm.
2. Ustawa z dnia 14 września 2012 r. o zmianie ustawy  Prawo o zgromadzeniach  Dz. U. poz. 1115.