Prawo cywilne

Co to znaczy jakby nie dożył otwarcia spadku

W niektórych sytuacjach przepisy nakazują traktowanie żyjącego spadkobiercy tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Oznacza to, że przy ustalaniu kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia po zmarłym przyjmuje się fikcję, iż spadkobierca taki w chwili śmierci spadkodawcy już nie żył.

Spadkobiercę należy traktować w taki sposób, jakby nie dożył otwarcia spadku, w następujących sytuacjach:
• gdy spadkobierca został uznany za niegodnego  skutki niegodności dotykają tylko osobę uznaną za niegodną, zatem spadkobiercy takiej osoby nie są wyłączeni od dziedziczenia i w określonych sytuacjach mogą dziedziczyć zamiast spadkobiercy uznanego za niegodnego;
• gdy spadkobierca został wydziedziczony  również w tym wypadku od dziedziczenia wyłączona jest tylko osoba wydziedziczona, co oznacza, że jej udział spadkowy może przypaść jej spadkobiercom;
• gdy spadkobierca odrzucił spadek  skutki odrzucenia są takie same jak w przypadku uznania za niegodnego czy wydziedziczenia;
• gdy spadkobierca zrzekł się spadku albo spadku zrzekł się jego wstępny (rodzic lub dziadek)  zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje, co do zasady, również zstępnych zrzekającego się, czyli jego dzieci, wnuki itd., co oznacza, że nie dziedziczą one po spadkodawcy, z którym została podpisana umowa o zrzeczenie się dziedziczenia; spadkodawca i zrzekający się mogą jednak umówić się inaczej;
• gdy spadkobierca pozostawał ze spadkodawcą w separacji;
• gdy spadkobierca rozwiódł się ze spadkodawcą;
• gdy spadkobierca został wyłączony z dziedziczenia na mocy orzeczenia sądu, który uznał za zasadny złożony przez spadkodawcę przed śmiercią wniosek o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy małżonka-spadkobiercy.

Wskazane powyżej okoliczności rodzą konkretne skutki dla pozostałych spadkobierców lub osób dziedziczących w dalszej kolejności, bowiem w określonych sytuacjach może dojść do:
• wejścia w miejsce spadkobiercy uznawanego za nieżyjącego jego spadkobierców ustawowych lub spadkobierców powołanych w dalszej kolejności;
• zwiększenia udziałów spadkowych pozostałych spadkobierców ustawowych;
• podstawienia  dzieje się tak, gdy spadkodawca w testamencie powoła spadkobiercę na wypadek, gdyby inny spadkobierca nie mógł lub nie chciał dziedziczyć;
• przyrostu  mamy z nim do czynienia, gdy któryś z powołanych przez spadkodawcę spadkobierców nie chce lub nie może dziedziczyć, a spadkodawca nie podstawił na to miejsce innego spadkobiercy; wówczas „wolny” udział spadkowy przypada proporcjonalnie pozostałym spadkobiercom testamentowym.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r.  Kodeks cywilny  Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.