Prawo pracy

Dzień wolny za święto

Niedziele i określone w przepisach ustawy o dniach wolnych od pracy święta są z założenia dniami wolnymi od pracy. W każdym tygodniu oprócz niedzieli pracownikom przysługuje dodatkowy dzień wolny od pracy, ponieważ  zgodnie z ogólną zasadą  tydzień pracy powinien być przeciętnie pięciodniowy.

Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin.

Do 2011 r. regulacja ta powodowała, że święto przypadające w danym okresie rozliczeniowym w dniu dla pracownika wolnym od pracy z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy uprawniało go do dodatkowego dnia wolnego od pracy.

Zasada ta została od 2011 r. ograniczona. Wprowadzona została regulacja, na podstawie której w sytuacji, gdy zgodnie z obowiązującym w danym zakładzie harmonogramem czasu pracy święto przypadało w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniżało ono wymiaru czasu pracy danego pracownika. W konsekwencji z dodatkowego dnia wolnego z racji święta korzystali wyłącznie pracownicy, dla których dzień świąteczny miał być zgodnie z harmonogramem normalnym dniem pracy. Z kolei ci, dla których ten dzień był wolny od pracy z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy, nie mieli prawa do dodatkowego dnia wolnego. Powodowało to, że część pracowników pracowała w danym okresie rozliczeniowym dłużej, a część krócej, przy czym obie grupy zachowywały prawo do pełnego wynagrodzenia za pracę.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego przyjęcie przez ustawodawcę takiego rozwiązania spowodowało niczym nieuzasadnione zróżnicowanie liczby dni wolnych od pracy przysługujących poszczególnym pracownikom tylko na podstawie przyjętego w danym zakładzie harmonogramu czasu pracy. Jak podkreślił Trybunał, taka dyferencjacja byłaby dopuszczalna wyłącznie w sytuacji, gdyby było to uzasadnione pewnymi cechami osobowymi danej grupy pracowników lub też charakterem wykonywanej przez nich pracy. Uzasadnieniem takiej dyskryminacji nie mogą być natomiast w tym przypadku potrzeby i interesy gospodarki narodowej.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego wprowadzona w 2011 r. regulacja narusza zasadę równego traktowania oraz zasadę sprawiedliwości społecznej. Stosowny przepis jako niekonstytucyjny utracił moc z dniem 8 października 2012 r. Oznacza to, że od tego dnia pełne zastosowanie znajduje obowiązująca wcześniej zasada, zgodnie z którą pracownik może domagać się od pracodawcy dodatkowego dnia wolnego, jeżeli ustawowe święto przypadnie w dniu wolnym dla niego z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy (czyli w dniu innym niż niedziela).

W praktyce w 2012 r. zmiana przepisów będzie miała znaczenie dla osób, dla których dni 1 listopada  Wszystkich Świętych  oraz 25 i 26 grudnia  Boże Narodzenie   będą zgodnie z obowiązującym ich harmonogramem czasu pracy dniami wolnymi od pracy z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy. Tej grupie pracowników pracodawcy będą musieli udzielić w danym okresie rozliczeniowym dodatkowego dnia wolnego. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie zmieni nic w przypadku Narodowego Święta Niepodległości (11 listopada), bowiem w 2012 r. przypada ono w niedzielę, a zatem nie obniża w danym okresie rozliczeniowym wymiaru czasu pracy, co oznacza, że pracownicy nie mają prawa domagać się na tej podstawie dodatkowego dnia wolnego od pracy.

Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy  tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.
2. Ustawa z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy  Dz. U. Nr 4, poz. 28 z późn. zm.
3. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 października 2012 r., sygn. akt K 27/11  Dz. U. poz. 1110.