Prawo pracy

Nowe obowiązki dla pracodawców

W połowie lipca 2012 r. weszły w życie przepisy nakładające nowe obowiązki na podmioty powierzające wykonywanie pracy cudzoziemcom. Regulacja dotyczy zarówno osób fizycznych, jak i jednostek organizacyjnych zlecających pracę obcokrajowcom.

Zgodnie z nowymi przepisami na podmiocie powierzającym cudzoziemcowi wykonywanie pracy spoczywają następujące obowiązki:
• żądania od cudzoziemca  jeszcze przed podjęciem przez niego pracy  przedstawienia dokumentu potwierdzającego legalność pobytu w Polsce i sprawdzenia jego ważności (chodzi np. o ważną wizę krajową, oznaczaną symbolem D, wizę Schengen, oznaczaną symbolem C);
• powiadomienia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o zatrudnieniu cudzoziemca (Zakład przekazuje taką informację Państwowej Inspekcji Pracy oraz Straży Granicznej);
• sporządzenia kopii dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski i przechowywania go przez cały okres świadczenia pracy przez cudzoziemca;
• uzupełnienia dokumentacji cudzoziemców, którzy w dniu wejścia przepisów wykonywali już pracę na rzecz tego podmiotu, o kopię dokumentu pobytowego oraz, jeżeli wymagane jest zgłoszenie cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych, przesłanie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych korekty zgłoszenia cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych.

Wskazane powyżej obowiązki obciążają każdego, kto zatrudnia obcokrajowca na podstawie umowy o pracę bądź na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy zlecenia czy umowy o dzieło).

Co istotne, podmiot angażujący podwykonawców musi powiadomić ich o wskazanych powyżej obowiązkach, jeżeli powierzają oni wykonywanie pracy cudzoziemcom. Wykonawca może zostać bowiem zobowiązany do poniesienia kosztów związanych z wypłatą cudzoziemcowi zasądzonego zaległego wynagrodzenia oraz związanych z nim świadczeń, do pokrycia kosztów przesłania cudzoziemcowi, który opuścił już Polskę, wszelkich należności związanych z wykonywaną przez niego pracą, oraz do pokrycia kosztów wydalenia cudzoziemca. Wskazana zasada odpowiedzialności dotyczy zarówno głównego wykonawcy, jak i wszystkich podwykonawców, którzy pośredniczą między wykonawcą głównym a podmiotem powierzającym pracę przebywającemu nielegalnie na terenie Polski cudzoziemcowi. Wszyscy oni są odpowiedzialni solidarnie, chyba że wykażą, iż nie wiedzieli o zatrudnieniu nielegalnie przebywającego cudzoziemca i dochowali należytej staranności w zakresie:
• poinformowania podwykonawcy o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcowi przebywającemu nielegalnie w Polsce, jak również
• sprawdzenia dopełnienia przez podwykonawcę obowiązku zgłoszenia cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych (o ile istnieje taki obowiązek).

Obowiązki w zakresie kontroli dokumentów potwierdzających legalność pobytu, jak również przechowywania ich kopii nie dotyczą następującej grupy cudzoziemców:
• obywateli Unii Europejskiej,
• obywateli państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego, czyli Islandii, Lichtensteinu i Norwegii,
• obywateli Konfederacji Szwajcarskiej,
• członków rodziny wymienionych powyżej cudzoziemców, tzn.:
 współmałżonka,
 dzieci i ich małżonków  do 21. roku życia lub pozostających na utrzymaniu cudzoziemca lub jego małżonka,
 rodzica cudzoziemca lub jego małżonka, jeżeli pozostaje na utrzymaniu tego cudzoziemca lub małżonka.

Na podmioty, które nie będą przestrzegały zasad zatrudniania obcokrajowców, nakładane będą rozmaite sankcje, w tym m.in.:
• za powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi nieposiadającemu ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski podmiotowi może zostać wymierzona grzywna w wysokości nie niższej niż 3000 zł,
• za uporczywe powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski, w przypadku gdy praca ta nie ma związku z prowadzoną przez powierzającego wykonywanie pracy działalnością gospodarczą, podmiotowi może zostać wymierzona kara grzywny w wysokości do 10.000 zł,
• za równoczesne powierzenie pracy wielu cudzoziemcom przebywającym nielegalnie, uporczywe powierzanie pracy nielegalnie przebywającemu cudzoziemcowi, gdy praca ta ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, oraz za powierzanie pracy małoletniemu cudzoziemcowi przebywającemu nielegalnie może zostać wymierzona kara grzywny lub ograniczenia wolności; dodatkowo podmioty dopuszczające się tych naruszeń zostają automatycznie wykluczone z postępowań o udzielanie zamówienia publicznego na okres 1 roku; sąd może również orzec środek karny w postaci pozbawienia na okres od roku do lat 5 dostępu do środków europejskich, jak również w postaci zwrotu równowartości środków europejskich w okresie 12 miesięcy poprzedzających wydanie wyroku,
• za powierzenie pracy osobie będącej ofiarą przestępstwa handlu ludźmi lub powierzenie pracy cudzoziemcowi w warunkach szczególnego wykorzystania (wyzysku) może zostać orzeczona kara pozbawienia wolności; w tym wypadku sąd również może orzec wskazane powyżej środki karne,
• agencja pracy tymczasowej za zatrudnianie nielegalnie przebywających cudzoziemców może zostać ukarana wykreśleniem przez marszałka województwa z rejestru agencji zatrudnienia.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej  Dz. U. poz. 769.