Prawo pracy

Odpowiedzialność pracodawcy za rzeczy pozostawione przez pracownika

Przychodząc do pracy często przynosimy ze sobą rzeczy o większej wartości: biżuterię, prywatny komputer, bagaż. Czy takie przedmioty są w zakładzie pracy bezpieczne? Czy pracodawca odpowiada za mienie pracownika? Czy tą odpowiedzialnością objęty jest również środek transportu (samochód, motocykl, rower) pozostawiony na parkingu przed zakładem pracy?

W przepisach brak jest regulacji stwierdzającej wprost, że pracodawca jest odpowiedzialny za mienie pozostawione przez pracownika na terenie zakładu pracy. Należy jednak zauważyć, że jego obowiązki wyliczone są w kodeksie pracy w sposób przykładowy. Orzecznictwo Sądu Najwyższego wywodzi z tego katalogu kolejne obowiązki, m.in. w zakresie sprawowania pieczy nad rzeczami pracownika wniesionymi do zakładu pracy w związku z wykonywaniem pracy.

Podnosi się więc, że zakład pracy przez nawiązanie stosunku pracy przyjmuje na siebie zobowiązanie zapewnienia pracownikowi odpowiednich warunków pracy, w których mieści się również obowiązek pieczy nad rzeczami pracownika wniesionymi do zakładu w związku z pracą. W orzecznictwie panuje przekonanie, że w związku ze świadczeniem pracy może dojść ubocznie do zawarcia w sposób dorozumiany między zakładem pracy a pracownikiem umowy o przechowanie odzieży lub innych rzeczy przynoszonych przez pracownika do miejsca pracy, lecz może to dotyczyć tylko przedmiotów, które pracownik zwykle ze sobą nosi i które musi złożyć w oznaczonym miejscu, by móc wykonywać swoje obowiązki pracownicze. Jeżeli pracodawca wydziela pomieszczenie do przechowywania takich rzeczy, to  zdaniem Sądu Najwyższego  odpowiada za ich właściwe zabezpieczenie. W przypadku braku takiego pomieszczenia na pracodawcy ciąży obowiązek dostarczenia pracownikowi odpowiednich środków do zabezpieczenia rzeczy.

W orzecznictwie podkreśla się jednak, że wniesione przez pracownika rzeczy muszą mieć związek z pracą, co oznacza, że inne przedmioty zostawione przez pracownika np. w szatni czy w szafce nie są objęte szczególną ochroną (np. biżuteria, prywatny komputer, sprzęt elektroniczny, bagaż). Należy więc wykluczyć powstanie w sposób dorozumiany między pracownikiem a pracodawcą stosunku przechowania co do rzeczy niepozostających w żadnym związku z wykonywaniem pracy, a tym bardziej co do przedmiotów szczególnie cennych. Takie rzeczy pracownik wnosi i zabezpiecza na własne ryzyko.

Nie wyklucza to jednak w szczególnych sytuacjach możliwości przypisania odpowiedzialności zakładowi pracy za szkodę wynikłą dla pracownika wskutek utraty rzeczy na ogólnych zasadach odpowiedzialności pozaumownej, jak również przyjęcia na siebie przez pracodawcę w drodze umowy z pracownikiem lub też szczególnych postanowień zawartych w regulaminie pracy szerszej odpowiedzialności w tym zakresie.

W przypadku pozostawienia przez pracownika samochodu na parkingu przy zakładzie pracy pracodawca co do zasady będzie ponosił odpowiedzialność jedynie na zasadach odpowiedzialności pozaumownej; wyjątek stanowi sytuacja, w której strony umowy o pracę dokonały między sobą innych ustaleń w tym zakresie. Jeżeli jednak samochód pracownika wykorzystywany jest do świadczenia stosunku pracy (np. w przypadku kierowcy, przedstawiciela handlowego), pracodawca ponosi odpowiedzialność względem pracownika np. za szkodę spowodowaną pożarem w zakładzie pracy.

Roszczeń odszkodowawczych wynikających z obowiązku pracodawcy sprawowania pieczy nad rzeczami pracownika wniesionymi do zakładu pracy w związku z pracą pracownik nie może opierać na przepisach prawa cywilnego, zwłaszcza tych dotyczących czynów niedozwolonych (art. 415 i n. k.c.), bez względu na to, kto jest sprawcą szkody (inny pracownik, czy osoba spoza zakładu pracy).



Podstawa prawna:
1.    Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy  tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.
2.    Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r.  Kodeks cywilny  Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.