Prawo pracy

Pojęcie choroby zawodowej

Definicja choroby zawodowej została zawarta w art. 2351 Kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”. Ciężar systematycznego analizowania przyczyn chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy i na podstawie wyników tych analiz stosować właściwe środki zapobiegawcze spoczywa na pracodawcy (zob. art. 236 Kodeksu pracy). 

Szczegółowy, zamknięty katalog chorób zawodowych wraz z okresem, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej, pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym, określa załącznik Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie chorób zawodowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2013r., poz. 1367). I tak, do chorób zawodowych zalicza się m.in.:

• zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne, 

• gorączkę metaliczną,

• określone w wykazie pylice płuc,

• choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu,

• przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, które spowodowało trwałe upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc z obniżeniem natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej (FEV1) poniżej 60% wartości należnej, wywołane narażeniem na pyły lub gazy drażniące, jeżeli w ostatnich 10 latach pracy zawodowej co najmniej w 30% przypadków stwierdzono na stanowisku pracy przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń,

• astmę oskrzelową,

• zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych w postaci ostrej i podostrej oraz przewlekłej,

• ostre uogólnione reakcje alergiczne,

• byssinozę,

• berylozę,

• choroby płuc wywołane pyłem metali twardych,

• alergiczny nieżyt nosa,

• zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym,

• przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu żrącym lub drażniącym,

• przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat, w tym: guzki głosowe twarde wtórne, zmiany przerostowe fałdów głosowych niedowład mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią, 

• choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego, w tym: ostrą chorobę popromienną uogólnioną po napromieniowaniu całego ciała lub przeważającej jego części, ostrą chorobę popromienną o charakterze zmian zapalnych lub zapalno-martwiczych skóry i tkanki podskórnej, przewlekłe popromienne zapalenie skóry, przewlekłe uszkodzenie szpiku kostnego, zaćmę popromienną,

• określone w wykazie nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi,

• określone w wykazie choroby skóry,

• przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy: przewlekłe zapalenie ścięgna i jego pochewki, przewlekłe zapalenie kaletki maziowej, przewlekłe uszkodzenie łąkotki u osób wykonujących pracę w pozycji klęczącej lub kucznej, przewlekłe zapalenie okołostawowe barku, przewlekłe zapalenie nadkłykcia kości ramiennej, zmęczeniowe złamanie kości,

• przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy: zespół cieśni w obrębie nadgarstka, zespół rowka nerwu łokciowego, zespół kanału de Guyona, uszkodzenie nerwu strzałkowego wspólnego u osób wykonujących pracę w pozycji kucznej,

• obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowo-nerwowego spowodowany hałasem, wyrażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości audiometrycznych 1,2 i 3 kHz,

• zespół wibracyjny: postać naczyniowo-nerwowa, postać kostno-stawowa, postać mieszana: naczyniowo-nerwowa i kostno-stawowa,

• choroby wywołane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego: choroba dekompresyjna, urazy ciśnieniowe, następstwa oddychania mieszaninami gazowymi pod zwiększonym ciśnieniem,

• choroby wywołane działaniem wysokich albo niskich temperatur otoczenia: udar cieplny albo jego następstwa, wyczerpanie cieplne albo jego następstwa, odmroziny,

• określone w wykazie choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi, w tym m.in. alergiczne zapalenie spojówek i ostre zapalenie spojówek wywołane promieniowaniem nadfioletowym,

• choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa. 

Co istotne, zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej dokonuje się na specjalnym formularzu (określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 237§4 pkt 1 Kodeksu pracy), a w przypadku choroby zawodowej o ostrym przebiegu lub podejrzenia, że choroba zawodowa była przyczyną śmierci pracownika- dodatkowo telefonicznie właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy lub właściwym państwowym inspektorom sanitarnym (zob. §3 ust. 1 tego Rozp.). 

Decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej wydaje się na podstawie materiału dowodowego, a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu oceny narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika (zob. §8 ust. 1 tego Rozp.). 

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.- Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998r., Nr 21, poz. 94 z późn. zm),  

Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009r., Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.),

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie chorób zawodowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2013r., poz. 1367).