Prawo pracy

Roszczenia działacza związkowego w związku z niezgodnym z prawem rozwiązaniem umowy na czas określony

Przepisy gwarantują działaczowi związkowemu ochronę trwałości stosunku pracy. Oznacza to między innymi, że pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może mu wypowiedzieć ani rozwiązać z nim stosunku pracy, chyba że przepisy dopuszczają taką możliwość.

Szczególną ochroną trwałości stosunku pracy objęci są działacze imiennie wskazani uchwałą komitetu założycielskiego lub zarządu zakładowej organizacji związkowej, a w braku takiego wskazania  do czasu dokonania wskazania  odpowiednio przewodniczący komitetu założycielskiego lub zakładowej organizacji. Ochrona zagwarantowana jest również pracownikowi, który w związku z pełnieniem z wyboru funkcji związkowej poza zakładową organizacją związkową korzysta u pracodawcy z urlopu bezpłatnego lub ze zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy.

Jeszcze do niedawna w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów działaczowi związkowemu przysługiwało wyłącznie roszczenie o odszkodowanie. Trybunał Konstytucyjny uznał jednak, że taka regulacja jest niezgodna z Konstytucją RP. Wskazał, że szczególną ochroną trwałości stosunku pracy działaczy związkowych objęte są wszystkie stosunki pracy, bez względu na podstawę ich nawiązania; bez znaczenia jest także okoliczność, czy umowa została nawiązana na stałe, czy na czas określony. Nieistotny jest również wymiar czasu pracy. Przyznanie działaczom związkowym, którym wypowiedziano z naruszeniem prawa stosunek pracy zawarty na czas określony, jedynie prawa do odszkodowania stanowi ograniczenie prawa do zrzeszania się.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, że innej grupie pracowników przepisy prawa pracy przyznają szerszy wachlarz możliwych do dochodzenia roszczeń. Pracownica w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, pracownik-ojciec wychowujący dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego lub ojcowskiego, jak również pracownicy korzystający z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego mogą w przypadku niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy terminowej domagać się przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach.

W związku ze zmianą przepisów, które wchodzą w życie z dniem 28 lipca 2011 r., w kodeksie pracy uregulowana została kwestia możliwości wystąpienia z roszczeniem o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach przez działacza związkowego korzystającego z ochrony stosunku pracy, któremu umowa terminowa została wypowiedziana z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu.

Tym samym wskazany powyżej krąg pracowników może ubiegać się nie tylko o odszkodowanie, ale również, do końca obowiązywania umowy terminowej, o przywrócenie do pracy.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy  tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.
Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych  tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 z późn. zm.