Od dnia 1 października 2013 r. zmianie uległy przepisy dotyczące urlopu wychowawczego. Obecnie każdy z rodziców lub opiekunów dziecka ma wyłączne prawo do jednego miesiąca urlopu wychowawczego.

 

Długość urlopu wychowawczego nie uległa co do zasady zmianie. Nadal wynosi on 36 miesięcy (czyli inaczej 3 lata) i można go wykorzystać do ukończenia przez dziecko 5. roku życia. Do kolejnych 36 miesięcy urlopu mają prawo rodzice (opiekunowie) dziecka niepełnosprawnego. Nowością jest natomiast wyłączne prawo każdego z rodziców (opiekunów) dziecka do wykorzystania jednego miesiąca urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Wychowujący dziecko niepełnosprawne mają dodatkowo wyłączne prawo do kolejnego miesiąca (z puli „dodatkowego” urlopu wychowawczego z tytułu opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym). Prawa tego nie można przenieść na drugiego z rodziców (opiekunów) dziecka, co oznacza, że jeżeli jeden z rodziców (opiekunów) nie zdecyduje się na przejście na urlop wychowawczy, korzystający z niego będzie mógł opiekować się dzieckiem tylko przez 35 miesięcy (jeden miesiąc z gwarantowanych przez przepisy 36 miesięcy należy bowiem do drugiego z rodziców lub opiekunów). Podobnie będzie w przypadku rodzica (opiekuna) dziecka niepełnosprawnego  jeden miesiąc z dodatkowych 36 miesięcy urlopu wychowawczego należy do drugiego z rodziców (opiekunów) dziecka, dlatego do wykorzystania przez jednego rodzica (opiekuna) pozostaje tylko 35 miesięcy „dodatkowego” urlopu wychowawczego. 

 

Ze wszystkich 36 miesięcy urlopu (również tych dodatkowych, należnych w przypadku dziecka niepełnosprawnego) będzie mógł skorzystać rodzic, jeżeli zajdzie jedna ze wskazanych poniżej okoliczności:

• drugi z rodziców dziecka nie żyje;

• drugiemu z rodziców dziecka nie przysługuje władza rodzicielska;

• drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu.

 

Ponadto prawo do wszystkich 36 miesięcy urlopu przysługuje opiekunowi, jeżeli dziecko pozostaje wyłącznie pod jego opieką. 

 

Zgodnie z nowymi zasadami rodzice (opiekunowie) dziecka będą mogli jednocześnie korzystać z urlopu wychowawczego przez maksymalnie 4 miesiące i będą go mogli podzielić najwyżej na 5 części.

 

Procedura udzielania urlopu pozostaje w zasadzie taka sama.  Nadal jest to urlop udzielany wyłącznie na wniosek pracownika, złożony minimum na 2 tygodnie przed rozpoczęciem okresu, w którym zamierza się z niego skorzystać. Zbyt późne złożenie wniosku, w stosunku do planowanego przejścia na urlop wychowawczy,  nadal skutkuje przesunięciem daty jego rozpoczęcia. Zgodnie bowiem z obowiązującymi zasadami w takim wypadku pracodawca udziela urlopu nie później niż z dniem upływu 2 tygodni od dnia złożenia wniosku o jego udzielenie. 

 

Wniosek musi zawierać:

• wskazanie daty rozpoczęcia i zakończenia urlopu wychowawczego;

• wskazanie okresu urlopu wychowawczego, który dotychczas został wykorzystany na dane dziecko;

• określenie liczby części urlopu wychowawczego, z których dotychczas skorzystano na dane dziecko.

 

Dodatkowo do wniosku należy dołączyć pisemne oświadczenie drugiego rodzica lub opiekuna o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku. Tak jak do tej pory oświadczenie takie nie jest potrzebne, jeżeli: 

• drugi rodzic ma ograniczoną władzę rodzicielską lub jest jej pozbawiony; zgodnie z nowymi przepisami w takim wypadku konieczne jest przedłożenie prawomocnego orzeczenia sądu o ograniczeniu drugiemu rodzicowi władzy rodzicielskiej albo o jej pozbawieniu;

• drugi opiekun jest ograniczony lub zwolniony z opieki; obecnie wymaga się przedłożenia w takim wypadku prawomocnego orzeczenia sądu o ograniczeniu albo zwolnieniu z opieki drugiego opiekuna dziecka;

• zachodzą niedające się usunąć przeszkody do uzyskania takiego oświadczenia, które należy potwierdzić stosownymi dokumentami lub pisemnym oświadczeniem, stwierdzającymi, iż zachodzą niedające się usunąć przeszkody do uzyskania pisemnego oświadczenia drugiego rodzica lub opiekuna dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku.

 

Jeżeli zamiarem rodziców (opiekunów) dziecka jest jednoczesne korzystanie z urlopu wychowawczego, niezbędne jest dołączenie do wniosku pisemnego oświadczenia drugiego rodzica (opiekuna) dziecka o okresie, w którym zamierza on korzystać z tego uprawnienia. 

 

Ponadto w przypadku ubiegania się o dodatkowe 36 miesięcy urlopu wychowawczego rodzic (opiekun) dziecka musi przedłożyć orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności. 

 

Dodatkowe wymogi zostały nałożone obecnie na rodzica (opiekuna), który samotnie opiekuje się dzieckiem, w sytuacji, gdy ubiega się on o całe 36 miesięcy urlopu wychowawczego (okoliczności uzasadniające to żądanie zostały wskazane powyżej). Aby móc skorzystać w pełni z omawianego uprawnienia, musi on dołączyć do wniosku dodatkowo odpowiednio:

• akt zgonu drugiego rodzica  jeżeli rodzic dziecka nie żyje;

• prawomocne orzeczenie sądu o ubezwłasnowolnieniu drugiego rodzica, dokument potwierdzający niepełnoletność drugiego rodzica, gdy rodzice są małżeństwem, albo prawomocne orzeczenie sądu o ustaleniu ojcostwa, w którym sąd nie przyznał ojcu władzy rodzicielskiej  jeżeli drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska;

• prawnomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu drugiego rodzica władzy rodzicielskiej albo o jej ograniczeniu lub zawieszeniu  jeżeli drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu,

• prawomocne orzeczenie sądu o przyznaniu opieki nad dzieckiem jednemu opiekunowi albo o zwolnieniu drugiego opiekuna z opieki - jeżeli dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna.

 

 

 

 

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.

2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 września 2013 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego - Dz. U. poz. 1139.